به گزارش قدس آنلاین، در چند سال اخیر، شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های مجازی، به یکی از منابع اصلی اطلاع رسانی برای عموم مردم تبدیل شده است.

در گذشته‌هایی نه چندان دور، پیام رسان‌های مجازی مانند وایبر، تانگو، واتس‌آپ و این روزها هم تلگرام و شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، حکم مرکز دریافت جدیدترین و داغ‌ترین اخبار لحظه‌ای را برای مردم دارند. اما آیا این موضوع، تأثیر مثبتی در جامعه داشته یا موجب ایجاد آثار مخرب در اذهان عمومی شده است؟ این پرسشی است که می‌توان از جنبه‌های گوناگونی بدان پاسخ داد.

* پرده اول: جنبه خوب ماجرا

اطلاع رسانی‌های فضای مجازی اگر به درستی منتشر شود، می‌تواند نتایج مثبت فراوانی داشته باشد. یکی از نمونه‌های آشکار آن، اطلاع رسانی‌های مختلف در زمینه فرهنگ‌سازی‌های مثبت است. مثلاً کمپین‌های مجازی مختلفی که در جهت نگرفتن پلاستیک در هنگام خریدها در راستای کمک به محیط زیست یا کمک رسانی به کودکان بدسرپرست در راستای حمایت‌های آموزشی و مالی از این کودکان تشکیل شده بود، سبب تغییرات مثبت و ارزنده‌ای در فضای واقعی اجتماع شد.

از دیگر جنبه‌های مثبت اطلاع رسانی‌های سریع با استفاده از فضای مجازی و پیام رسان‌های آنلاین، پیشگیری از جرم و جنایت‌های مختلف موجود در جامعه و مقابله با آن‌هاست. یکی از مواردی که بتازگی در این زمینه می‌توان بدان اشاره کرد، پیدا شدن دختر یک و نیم ساله‌ای است که در مشهد مفقود شده بود و پس از ۱۰ روز در اصفهان به دلیل اطلاع رسانی‌های فراوان در پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی مختلف و با یاری مردم پیدا شد. بنا بر گفته‌های شاهدان ماجرا، این کودک توسط یک خودروی پراید ربوده شده بود و گویا پس از انتشار گسترده خبر گم شدن وی در فضای مجازی، آدم‌رباها او را در محلی که مردم بتوانند پیدایش کنند، رها کرده بودند.

جنبه خوب و جذاب دیگر اطلاع رسانی‌های مجازی، ترغیب و تشویق مردم برای حضور در آیین‌های اجتماعی و سیاسی است. مثلاً در برنامه‌های اجتماعی مشخصی مانند راهپیمایی ها، انتخابات، نمایشگاه‌ها و سایر موارد مشابه، انتشار لحظه به لحظه تصاویر و ویدیوها موجب تشویق و ترغیب مردم برای حضور در این‌گونه مراسم می‌شود و این مسئله به حضور پررنگ‌تر مردم در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی کمک شایانی می‌کند.

* پرده دوم: جنبه بد ماجرا

اطلاع رسانی در پیام‌رسان‌های مجازی می‌تواند موجب انتشار سریع شایعات و خبرهای بی‌اساس و زرد شود. این یکی از اصلی‌ترین جنبه‌های منفی انتشار اخبار و اطلاع رسانی‌های مختلف مجازی است. به همین ترتیب چندی پیش، انتشار سریع شایعه فوت یکی از مجریان معروف تلویزیون در فضای مجازی و برخی کانال‌های پیام رسان، سبب به وجود آمدن چالش‌های متفاوتی برای این مجری و برنامه‌های وی شد. همچنین انتشار شایعاتی مانند آب معدنی با برند مشخصی که خوردن آن در ۷۲ ساعت موجب مرگ افراد می‌شود، آلوده بودن یک نوع میوه به نوعی ویروس خاص، شایعه تخلیه پایتخت به علت آلودگی هوا و موارد مشابه این، سبب ایجاد چالش‌های اجتماعی و مشکلات مختلف در زندگی روزانه مردم می‌شود.

افزون بر این ها، روزانه در شبکه‌های خبری مجازی، کانال‌های تلگرامی یا صفحات اینستاگرامی اخبار تلخ مختلفی مانند جنگ و کشتار، جرم و جنایت، قتل و دزدی، اختلافات سیاسی کشورها و موارد این‌چنینی به چشم همه ما می‌خورد. همین امر به احتمال زیاد سبب ایجاد دیدگاه‌های منفی روی افکار عمومی مردم و ایجاد تنش‌های روحی و روانی برای آن‌ها می‌شود. برخی از این خبرها به قدری ناراحت کننده و اسفناک هستند که می‌توانند موجب ایجاد رعب و وحشت در مردم یک منطقه شوند، مانند شایعه وقوع زلزله در ساعات آینده و در نقطه خاصی از کشور، که ترس را در وجود بسیاری از مردم آن منطقه می‌اندازد و آن‌ها از ترس بروز چنین اتفاقی آواره کوچه و خیابان‌ها می‌شوند.

* پرده آخر: انتخاب با ما

خوب یا بد، همه ما روزانه در معرض اخبار مختلف شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های مجازی هستیم. هر چند پیگیری اخبار و شایعات مختلف از این راه می‌تواند براساس خواسته افراد ادامه دار باشد یا متوقف شود، اما بسیاری از افراد نیز براساس جذابیت‌های مختلف اخبار در فضای مجازی به صورت ناخواسته در معرض این‌گونه اخبار قرار می‌گیرند و این موضوع می‌تواند چالش‌ها و مشکلات متعددی را در جامعه ایجاد کند.

با وجود تأثیرگذاری بالایی که شبکه‌های اطلاع رسانی مجازی روی افکار و اذهان عمومی دارد، می‌توان به جای توجه به تأثیرهای بد این جریان، روی فرهنگ‌سازی در جهت مثبت و سازنده تمرکز کرد و با این شیوه، آثار بد انتشار اخبار و اطلاع رسانی از طریق فضای مجازی را به حداقل رساند و در جهت بهبود مکان دوم زندگی مردم که همان فضای مجازی است، گام‌های مهمی برداشت.